หากเอ่ยถึง “ถนนสายไม้ บางโพ” หลายคนอาจนึกถึงภาพของ ร้านไม้บางโพ ร้านเฟอร์นิเจอร์ไม้เรียงรายสองข้างทาง กลิ่นหอมของไม้ใหม่ และเสียงเครื่องไสไม้ที่ดังแผ่วอยู่ในอากาศ ย่านแห่งนี้ไม่ได้เป็นเพียงแค่แหล่งค้าขายไม้เท่านั้น แต่คือชุมชนเก่าแก่ที่เติบโตมาพร้อมกับกรุงเทพฯ ฝั่งเหนือริมแม่น้ำเจ้าพระยา จากชุมชนชาวสวนและช่างไม้รุ่นบุกเบิก สู่ศูนย์กลางเครื่องเรือน เฟอร์นิเจอร์ และงานแกะสลักที่มีชื่อเสียงที่สุดของประเทศ “ถนนสายไม้” จึงเป็นมากกว่าย่านการค้า มันคือสัญลักษณ์ของภูมิปัญญาและฝีมือช่างไม้ไทยที่สืบต่อกันมาหลายชั่วอายุคน
1.จุดเริ่มต้นของชุมชนประชานฤมิตร – จากสวนผลไม้สู่ย่านช่างไม้
ชุมชนประชานฤมิตรเดิมเป็นพื้นที่เกษตรริมแม่น้ำเจ้าพระยา ชาวบ้านทำสวนและยกร่องปลูกผลไม้ ก่อนที่ผู้คนจากย่านอื่น โดยเฉพาะชาวจีนจากวัดญวน สะพานขาว และบางลำพู จะอพยพเข้ามาทำกิน พร้อมนำอาชีพช่างไม้ แกะสลัก และผลิตเครื่องเรือนติดตัวมาด้วย
2.ทำเลทองริมเจ้าพระยา – เส้นทางแพซุงจากภาคเหนือสู่กรุงเทพฯ
ความได้เปรียบของพื้นที่ฝั่งตะวันตกของชุมชนที่ติดแม่น้ำเจ้าพระยา ทำให้ที่นี่กลายเป็นจุดรับแพซุงจากภาคเหนือ มีโรงเลื่อยและโรงอบไม้ตั้งเรียงรายตลอดแนวท่าวัดบางโพถึงนนทบุรี ส่งผลให้ชุมชนนี้กลายเป็นศูนย์กลางการแปรรูปไม้โดยธรรมชาติ เมื่อไม้จากภาคเหนือหลั่งไหลเข้ามาอย่างต่อเนื่อง อาชีพช่างไม้จึงเติบโตอย่างรวดเร็ว ร้านค้าและสถานประกอบการเกี่ยวกับไม้และเฟอร์นิเจอร์ผุดขึ้นกว่าร้อยแห่งในซอยประชานฤมิตร กลายเป็นย่านที่ใครจะสร้างบ้านหรือตกแต่งบ้านต้องแวะมา เพราะมีทุกอย่างครบ ทั้งไม้ประตู หน้าต่าง โต๊ะ ตู้ เตียง ไปจนถึงของตกแต่งไม้แกะสลัก
3.ยุคฟื้นฟูเศรษฐกิจ และจุดเริ่มต้นของแนวคิด “ถนนสายไม้”
ในปี พ.ศ. 2540 ประเทศไทยประสบวิกฤตเศรษฐกิจ ร้านค้าในซอยประชานฤมิตรก็ได้รับผลกระทบเช่นเดียวกัน คุณสมศักดิ์ จันทวัฒนา ผู้อำนวยการเขตบางซื่อในขณะนั้น จึงมองเห็นศักยภาพของชุมชน และต้องการฟื้นฟูให้กลับมาคึกคัก จึงร่วมกับชาวบ้านและผู้นำชุมชนจัดตั้ง “ถนนสายไม้” เพื่อเป็นแหล่งเศรษฐกิจและแสดงเอกลักษณ์ของเขตบางซื่อ
หลังจากแนวคิด “ถนนสายไม้” ได้รับการสนับสนุนจากกรุงเทพมหานครและการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ชุมชนจึงร่วมแรงกันสร้างซุ้มประตูไม้เป็นสัญลักษณ์ประจำถนน และเริ่มจัดงาน “ถนนสายไม้” ครั้งแรกในปี พ.ศ. 2542 ภายในงานมีการแสดงผลงานช่างไม้ เครื่องเรือน งานแกะสลัก และสินค้าตกแต่งบ้านที่ทำจากไม้แท้
4.ถนนสายไม้ในปัจจุบัน
ปัจจุบันถนนสายไม้ประชานฤมิตรยังคงมีร้านค้าและโรงงานเฟอร์นิเจอร์กว่า 200 แห่ง เปิดเรียงรายตลอดซอย เป็นแหล่งรวมไม้แปรรูป เฟอร์นิเจอร์ งานไม้แกะสลัก และวัสดุตกแต่งบ้านครบวงจร มีทั้งร้านไม้รุ่นเก่าและร้านใหม่ที่ต่อยอดสู่งานดีไซน์ร่วมสมัย ทำให้บางโพยังคงเป็นศูนย์กลาง “งานไม้ของไทย” อย่างแท้จริง *อ่านบทความ ถนนสายไม้บางโพ ได้ที่นี่ คลิกเลย!!!
5.งานถนนสายไม้ – งานประจำปีแห่งภูมิปัญญาและเศรษฐกิจท้องถิ่น
“งานถนนสายไม้” จัดขึ้นเป็นประจำทุกปีในช่วงสุดสัปดาห์สุดท้ายของเดือนมกราคม มีทั้งการแสดงผลิตภัณฑ์ไม้คุณภาพ การโชว์แกะสลักสด และกิจกรรมส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงหัตถศิลป์ เป็นงานที่สะท้อนความภาคภูมิใจของชุมชนและเป็นเวทีให้ช่างไม้รุ่นใหม่ได้แสดงฝีมือ
กว่าครึ่งศตวรรษที่ผ่านไป “ถนนสายไม้ บางโพ” ยังคงยืนหยัดเป็นศูนย์กลางของงานไม้ไทยอย่างสง่างาม จากเส้นทางแพซุงในอดีต สู่ถนนที่เต็มไปด้วยร้านเฟอร์นิเจอร์และโรงงานไม้ครบวงจรในปัจจุบัน ที่นี่ไม่เพียงหล่อเลี้ยงเศรษฐกิจของชุมชน แต่ยังสืบสานภูมิปัญญาช่างไม้ให้คงอยู่ต่อไปในยุคที่วัสดุสังเคราะห์เข้ามาแทนที่ หากใครต้องการสัมผัสเสน่ห์ของไม้แท้และฝีมือช่างไทยอย่างใกล้ชิด “ถนนสายไม้ บางโพ” คือสถานที่ที่ควรมาเยือนสักครั้ง เพื่อจะได้เห็นว่า งานไม้ไทยไม่ได้มีแค่ความงาม แต่ยังมีชีวิต จิตวิญญาณ และเรื่องราวของผู้คนที่อยู่เบื้องหลังทุกชิ้นงาน
